14. Udhëzime
Ushtarëve, përpara se të ndesheshin me armikun në Siffin
Mos e nisni ju luftën, veç në fillofshin vet, se, për Atë Zot, jeni ju në të drejtë. T’i lësh ata ta nisin të parët e bën dhe më të drejtë pozitën tuaj lidhur me ta. Në dashtë Zoti që armiku të pësojë disfatë, mos i vrisni ata që dorëzo hen e marrin arratinë, mos i godisni e gacmoni njerëzit e pafuqishëm dhe mos i sulmoni të plagosurit; e mos i fyeni e prek-ni gratë, edhe sikur t’ju shajnë në nder me fjalë pise, apo të lëshojnë rromuze kundër oficerëve tuaj, sepse ato janë të dobëta në karakter, inteligjencë e mendje dhe tremben e acarohen lehtë. Në ditët e Profetit të Shenjtë ne kemi patur urdhër t’u rrinim larg, ndonëse s’besonin në Zot. Bile edhe në periudhën e paraislamit, po të godiste një burrë një grua me gurë apo shkop, gjykohej ashpër dhe merrej hak mbi pasardhësit e tij.
_____________
( Përgjegjësia për luftën dhe betejat që u zhvilluan midis Imam Aliut dhe Mu’avies bie vetëm mbi Mu’avien, sepse ai e nisi luftën i pari, duke ia hedhur me të padrejtë Imam Aliut fajin për gjakun e Kalifit, ndonëse i njihte mirë shkaqet e vërteta, që shpunë në vras jen e tij, si dhe personat që e vranë. Por ai nuk kishte rrugë tjetër si t’i arrinte qëllimet e tij, përveçse duke krijuar situata të tilla.
Në fakt, ai u fut në luftë për të ruajtur sundimin e tij, që ishte tepër agresiv dhe nuk sillej dot në kufijtë e tolerancës. Ai e dinte mendimin e përgjith shëm të muslimanëve, sipas të cilit revolta dhe rebelimi kundër Imamit të ligjshëm janë të paligjshme. Kështu, për shembull, Imam Newewiu shkruan:
Mos luftoni kundër autoriteteve për çështje pushteti, as mos ngrini pretendime ndaj tyre, veçse kur shihni që kryhen gjëra që dihet se janë në kundërshtim të plotë me Islamin. Në qoftë se i shikoni duke vepruar në këtë frymë, gjykojeni këtë gjë si gjë të keqe për ta dhe thuajeni të vërtetën kudo që të jeni; por muslimanët e kanë të ndaluar në mënyrë të prerë që të ngrenë krye e të luftojnë kundër tyre. (Sherh Sahih Muslim, Newewi, vol. 2, f. 125; lidhur me këtë mund të shikohet edhe el-Kadi Ebu Bekr Mu hammed ibn et-Tajib el-Bakilani [950-1013], një nga dijetarët e mëdhenj esh’aritë, në et-Temhid, f. 186; po kështu Saduddin Mes’ud ibn Umer et-Taftazani [1312-1390] në Sherh ul-Mekasid, vol. 2, f. 272).
Kurse Abdul-Kerim Shehristaniu shkruan: Kushdo që ngrihet kundër Imamit të vërtetë njihet si ‘harixhit’ ose ‘devijator’, në bazë të mendimit të përgjithshëm të ummetit islam. E njëjta gjë vlen edhe në ditët e sahabëve për rastin e revoltave kundër Imamëve të ligjshëm, madje edhe pas tyre - kundër atyre që i trashëguan në virtyt. (el-Milel we’n-Nihel, f. 53).
S’ka dyshim që veprimi i Mu’avies ishte shprehje revolte dhe rebelimi. Rrjedhimisht, nga ngritja me armë kundër tij nuk cenohej aspak kodi i paqedashjes. Në fakt, ky qëndrim përbën një të drejtë të natyrshme të atij, ndaj të cilit bëhet padrejtësi; në qoftë se ai privohet nga kjo e drejtë, nuk do kishte më asnjë mënyrë se si të pengohej padrejtësia e dhuna dhe si të mbroheshin të drejtat në këtë botë.
Ja pse Zoti ka lejuar kundërshtimin e armatosur të rebelizmit. Zoti thotë: “Nëse dy grupe besimtarësh janë në grindje, përpiquni t’i pajtoni, e nëse njëri prej tyre dhunon tjetrin, luftoni kundër grupit që dhunon, derisa t’i bindet udhëzimit të Zotit; e nëse ai kthehet në udhë të mbarë, vendosni paqe të drejtë midis tyre dhe veproni me drejtësi, sepse Zoti i do me të vërtetë të drejtët.” (Kur’ani, 49:9).
Ky është argumenti i parë, që ka Imam Aliu parasysh, kur thotë: “Për Hir të Zotit, ju keni arsyen e drejtë”. Por edhe pas përdorimit të këtij argumenti, ai e ndalonte ushtrinë të merrte inisiativën e fillimit të përleshjes, sepse donte që kjo inisiativë të mos ishte nga ana e tij, në mënyrë që ta zhvishte shpatën vetëm për t’u mbrojtur. Sepse kur dështojnë të gjitha përpjekjet për paqe e pajtim dhe kur është armiku ai që bën hapa konkrete drejt luftës, atij s’i mbetet më arsye për t’u përligjur.
Pas kësaj Imam Aliu nuk mund të fajësohet më se ishte i dëshiruar për luftë, apo të akuzohet për veprime sulmuese. Pas kësaj mbetet për t’u përmbushur vetëm detyrimi për të penguar padrejtësinë dhe tiraninë, gjë që Zoti e urdhëron me fjalë fare të qarta. Kështu, është Ai që thotë: “Luftoni në rrugën e Zotit kundër atyre që ju luftojnë, po mos sulmoni ju të parët, sepse Zoti s’i do agresorët.” (Kur’ani, 2:190). Nga ana tjetër, të luftosh Imam Aliun do të thotë të luftosh kundër vet Profetit, sepse Profeti ka thënë:
“O Ali! Lufta ndaj teje është luftë ndaj meje”.
Këtej del se ai që lufton kundër Imam Aliut meriton të njëjtin trajtim që patën ata që luftuan Profetin e Shenjtë. Por Zoti ka shpallur këtë ndëshkim për ata që guxojnë ta bëjnë një gjë të tillë: “Për ata që e luftojnë Zotin e të Dërguarin e Tij e që përhapin të keqen mbi tokë, ndëshkimi është që të vriten ose të gozhdohen, ose t’u këputen duar e këmbë e t’u shqyhen, dhe të dëbohen nga vendi. Për ata, ky ndëshkim është poshtërim në këtë jetë, ndërsa në jetën tjetër do të ketë dënim shumë të madh për ta.” (Kur’ani, 5:33).
Udhëzimet e Imam Aliut për rregullat që duheshin respektuar gjatë luftës, sidomos ndalimi i keqtrajtimeve ndaj atyre që marrin arratinë apo ndaj të plagosurve, janë kaq të larta në pikëpamje të aspektit moral, saqë mund të shikohen si model i përsosur i vlerave morale dhe i standardit të lartë islam gjatë luftës. Për më tepër, këto udhëzime nuk kanë mbetur kurrë në nivelin e fjalëve, sepse Imam Aliu i zbatonte me korrektësi, duke i urdhëruar dhe të tjerët që t’i zbatonin pikë për pikë.
Ai nuk ka toleruar në asnjë rast të vetëm gjuetinë e dezertorëve, sulmin mbi të pafuqishmit apo keqtrajtimin e grave; bile ai nuk e shkeli këtë parim të tij as në fushbetejën e Xhemelit, ku në krye të ushtrisë kundërshtare ishte një grua. Pas disfatës dhe kapitullimit të armikut, ai dha një provë të karakterit të tij të lartë, duke e shoqëruar Nënën e Besimtarëve me një eskortë të posaçme deri në Medinë. Po të kishte qenë tjetër njeri në vend të Imam Aliut, do kishte zbatuar ndaj saj të njëjtin dënim, që meri tohej të jepej në raste të tilla. Lidhur me këtë, Ibn Ebi’l-Hadidi ka shkruar:
Po të kishte bërë me kalifin Umer atë, që ajo bëri me Prijësin e Besimtarëve, duke e ngritur popullin për rebelim kundër tij, ai do ta vriste e bënte copa-copa, me të arritur f itoren mbi të; por Imam Aliu ishte tepër i përmbajtur e zemërgjerë. (Sherh Nehxhul Belaga, Vol. 17, f. 254).